İstanbul'u Rahatlatacak Proje: Öncelik Taşıyanlar Kimler Olacak?

İstanbul Ticaret Üniversitesi Ulaştırma Sistemleri Uygulama ve Araştırma Merkezi'nin Müdürü Prof. Dr. Mustafa Ilıcalı, İstanbul’da toplu taşıma hizmetlerini hızlandırmak amacı doğrultusunda tasarlanan "otobüs öncelikli yol" projesinin gerekli analizler ve planlamalar tamamlandıktan sonra şehrin farklı noktalarında hayata geçirilebileceğini ifade etti.

Lastik tekerlekli toplu taşıma araçlarında bekleme sürelerini ve seyahat sürelerini kısaltarak yolculuk kalitesini arttırmayı hedefleyen projede, toplam uzunluğu 80 kilometreyi bulan bir güzergah belirlenirken, ilk pilot uygulamanın bu yıl içinde başlatılması planlanıyor.

TOPLU TAŞIMAYA ÖNCELİK VERİLECEK

Projeye dair ayrıntılara yönelik AA muhabirine açıklamalarda bulunan Prof. Dr. Mustafa Ilıcalı, bu plan için 5-6 yıl öncesinde gerekli altyapının mevcut olduğunu, otobüs öncelikli yollarla ilgili çalışmaların İstanbul’un eski Büyükşehir Belediye Başkanı Kadir Topbaş döneminde başlatıldığını ve UKOME kararlarının alındığını belirtti.

İstanbul’daki trafik sorununa her geçen gün tanıklık ettiklerini ifade eden Ilıcalı, hatta okullar tatilde olmasına rağmen trafiğin yoğun olduğunu ve okulların açılmasıyla beraber durumun daha da kötüleşeceğini, ticari araç hızının 10 kilometre/saatin altına düştüğünü ve yayaların ise sadece 5 kilometre/saat hızla ilerlediğini aktardı.

Ilıcalı, bu konuyu sürekli gündeme getirdiğini ve İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) yetkililerine ilettiğini belirterek, "İstanbul’daki yolların %85’inin otomobillerle dolu. Otobüsler de bu yolları kullanıyor. Dolayısıyla yollar tıkanıyor. Ne yapılmalı? Yol kapasitelerini toplu ulaşım tercihine yönlendirmek gerekiyor. Otobüs öncelikli şeritler oluşturmalıyız." açıklamasında bulundu.

40 yılı aşkın bir tecrübeye sahip bir uzman olarak belediyeye bir sunum gerçekleştirdiklerini aktaran Ilıcalı, "Bu yolların artık kapasitelerini arttıralım. Okullar açıldığı zaman ciddi sorunlar yaşanacak. Vatandaşımız rahat, konforlu ve güvenli bir yolculuk yapamıyor. Sunumumuzda İstanbul’daki bazı yollar UKOME kararıyla otobüs yolu uygulamasına uygun olduğunu önerdik. Ayrıca bisiklet yolları ve bazı yerlerde yol kenarı parkları da yapılabilir. Bu fikir yeni değil, dünya genelinde uygulamalar mevcut. Bu yılın başlarında Los Angeles'ta bu yolları gördüm. Hız ölçümü yaptığımda, İstanbul’da ulaşamadığımız hızlara orada kolayca ulaştım. Yani sistem işliyor, sağa dönüşlerde tek şeridi kullanıyor. Buradan örneklerle, hatta bir yol kesiti çizererek dedik ki; İstanbul’da uygun yerlerde hem otobüs yolu hem bisiklet yolu hem de yol kenarı parkları yapabiliriz. Bu yolların yürüyüş hızını artıracağından, toplu taşımaya olan ilgiyi de artıracaktır. Bireysel araç kullanımının azalması adına önemli bir çözüm." ifadelerinde bulundu.

Ilıcalı, eğer proje hayata geçirilmezse trafikteki sıkışıklığın daha da artacağına vurgu yaptı. Kadir Topbaş döneminde hazırlanan master planda İstanbul'un 1200 kilometre raylı sisteme, yani metroya ihtiyacının belirlendiğini sözlerine ekleyerek, bu metro projelerinin hızlandırılması gerektiği ve bütçe önceliklerinde yer almasının önemini vurguladı.

"GÜNDE 1 MİLYON YOLCU METROBÜSLE TAŞINIYOR"

Metrobüsün İstanbul'un ulaşımında kritik bir yere sahip olduğunu dile getiren Ilıcalı, "Recep Tayyip Erdoğan’ın başkanlığı döneminde ben de Ulaşım Daire Başkanıydım. O dönemde izin alamamıştık. Kadir Topbaş dönemi başladığında önerdik, ilgisini çekti ve hayata geçirdi. Günümüzde 9 milyon yolcunun 1 milyonunu metrobüs taşıyor. Bu oldukça önemli bir rakam. Fakat artık kapasitesinin üzerinde çalışıyor. Hem güvenlik hem de konfor açısından sorunlar yaşanıyor." şeklinde konuştu.

Metrobüsün otonom hale getirilmesi için İETT ile görüşmeler yaptıklarını belirten Ilıcalı, ASELSAN’ın katkılarıyla tamamen otonom hale getirmek için çalışmalar yürütüldüğünü, bu sistemin yalnızca sürücüyü uyarmakla kalmadığını, gerektiğinde müdahale ettiğini söyledi.

Ilıcalı, Beyoğlu'nda 22 Temmuz'da yaşanan ve bir kişinin hayatını kaybettiği kazayı hatırlatarak, "Şoförün aniden ayağa kalkıp, cebinden bir şeyler almaya çalıştığını gördük. Bu sistem sadece uyarı vermekle kalmıyor, aynı zamanda acil fren yaparak kazaları önleyebilir. Bu nedenle toplu ulaşımın güvenliğini artırmak ve toplu taşıma öncelikli yolların uygulanması son derece önemlidir." dedi.

Belediyeyle gerçekleştirdikleri toplantının ardından yapılan bu açıklamalarının önemine dikkat çeken Ilıcalı, şu ifadeleri kullandı:

"İBB’nin bilgi notunda, 2024 yılında sürücülerin ortalama trafik sıkışıklığından 105 saat etkileneceği belirtiliyor. 2025 yılında bu süre neye dönüşecek? Eğer önlem almazsanız bu durum 105 saatin üzerine çıkacak. Çünkü trafik talepleri ve yoldaki araç sayıları artıyor, ancak kapasiteler sabit. Sıkışıklık saatlerinde yollardaki bekleme süreleri de artacak. Bu nedenle, otobüs öncelikli yolların diğer sistemlerle entegre edilerek geniş bir bakış açısıyla hayata geçirilmesi, İstanbul'da yaşayanlar ve şehre gelen ziyaretçiler için toplu taşıma açısından büyük bir konfor sağlayacaktır. Aynı zamanda bireysel seyahatlerde de azalmaya yol açarak trafik akışını rahatlatacaktır."

TRAFİĞİ RAHATLATACAK ÇÖZÜM

Ilıcalı, otobüs yolunun bir şeridinin tamamen otobüslere ayrıldığını, diğer şeritlerin ise araçlara açık olduğunu, fakat tercihli yolun otobüslerin hızını üç katına çıkardığını belirtti. "Metrobüsün minimum hızı 30 kilometre/saatken, yanındaki araçların hızı 10 kilometre/saatin altına düşüyor. Vatandaş burada seçim yapmak durumunda kalacak. Avrupa'da insanların araç sahibi olduğu halde toplu taşıma sistemleri o kadar güçlü ki, mekanda kalabalık oluşmasına engel oluyor. Özetle, burada daha konforlu ve hızlı bir ulaşım imkanı sunuluyor ve bu durum trafiği de azaltacaktır." dedi.

Önemli olanın birim zamanda daha çok aracı değil, asal yolcu sayısını artırmak olduğunun altını çizen Ilıcalı, bu açıdan projenin önemli ve örnek bir uygulama olduğunu, Avrupa ve ABD'deki birçok şehirde de benzer sistemler uygulandığını kaydetti.

Otobüs öncelikli yolun iki şeritli her yolda uygulanabileceğini ve bir şeridin otobüslere verilmesi gerektiğini, diğer şeridin ise karma trafiğe tahsis edilebileceğini anlatan Ilıcalı, şöyle devam etti:

"Eğer üç şeritli yollardan bahsediyorsak, uygulama kolaylıkla yapılabilir. Sağa ve sola dönüşler de rahatlıkla planlanabiliyor. İBB'nin belirlediği 80 kilometre ve 40 kilometrelik yollar bu konuda son derece yetersiz. İstanbul'un her yerinde uygulanabilir. Örneğin, İstanbul Ticaret Üniversitesi’nin önündeki İmrahor Caddesi'nde gerekirse bu konuda bir analiz yapılabilir. Beşiktaş Ayazağa gibi yerler de bu uygulama için uygun. Diğer sistemlerle entegrasyon sağlanabilir. Bugün İBB'nin geçmişte aldığı kararların kilometre olarak giderek azalmasını oldukça düşük buluyorum. İstanbul'da ana arteri oluşturacak binlerce kilometre var ve her iki şeritli yolda bu sistemi hayata geçirebiliriz. Yeter ki sağlıklı bir planlama ve analiz yapılsın. Talep analizi, uygun geometrik planlama ve etkili bir denetim sistemi ile her yerde bu uygulama yapılabilir. İhlal edenler EDS kameraları tarafından hızlı bir şekilde tespit edilebilir."